Μάρκες, Κοντραμάρκες, Μπιλιέτα
Και οι τρεις κατηγορίες ήταν είδος ανταλλαγής χρήματος (υποκατάστατο του χρήματος) για διάφορους λογούς. Είτε για διευκόλυνση αυτών που τις χρησιμοποιούσαν, είτε διότι υπήρξε ανάγκη από έλλειψη μικρού σε αξία νομίσματος. π.χ. οι κόντραμάρκες κυκλοφόρησαν κυρίως από το 1880 έως το 1920 στην ανατολική Θράκη, στα παράλια της Μικράς Ασίας και στο εσωτερικό της Μ. Ασίας. Ήταν Τούρκικα μπακιρένια νομίσματα των 5-10 και 20 παράδων τα οποία εκδίδονταν από τις κατά τόπους εκκλησίες για διευκόλυνση των πιστών να ανάψουν κερί είτε να ρίξουν στο δίσκο, εξαιτίας ελλείψεως νομισμάτων χαμηλής αξίας.
Μπιλιέτα: Χαρτονάκια περίπου 3,5×5 εκατοστά τυπωμένα είτε με σφραγίδα είτε στα τυπογραφεία της εποχής. Στην επιφάνεια τους περιγράφουν την Εκκλησία, το ίδρυμα, τη δημογεροντία ή τον ιδιώτη που τα εξέδωσε και συνήθως αναφέρουν την αξία είτε σε παράδες εάν πρόκειται για την Μ. Ασία, είτε σε δρχ. εάν είχαν εκδοθεί στον Ελλαδικό χώρο. Τέτοια συναντάμε από το 1870 και μετά.
Στην Ελλαδική επαρχία υπήρχαν και λειτουργούσαν μέχρι και το 1990 ως ανταλλάξιμα κυρίως σε φούρνους. Δηλαδή ένα γεωργός που είχε ένα χωράφι και το φύτευε στάρι, όταν θέριζε τον καρπό έδινε στον φούρναρη του χωριού του π.χ. 200 κιλά στάρι και ο φούρναρης του έδινε τα ανάλογα μπιλιέτα που αντιστοιχούσαν στην αξία του σταριού για να παίρνει ψωμί οπότε εκείνος επιθυμούσε, επιστρέφοντας στο φούρναρη ένα μπιλιέτο για κάθε κιλό. Έτσι ο φούρναρης ξαναμάζευε το μπιλιέτα που είχε εκδώσει για την επόμενη χρονιά του θερισμού.
Μάρκες. Οι περισσότερες που κυκλοφόρησαν λειτούργησαν ως ανταλλάξιμο είδος. Η κοπή τους αρχίζει τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και σταματάει γύρω στο 1980.
Μάρκες έχουν κοπεί σε διαφορά υλικά, μεγέθη και σχήματα ( μέταλλο, κόκκαλο, συνθετικά χημικά υλικά κ.α.) Κυκλοφορούσαν για την διευκόλυνση της συναλλαγής και όχι μόνο. Κάποιες λειτούργησαν ως πρόδρομος της κάρτας προσέλευσης για εργασία σε μεγάλα εργοστάσια ( βλέπε μάρκα κλωστοϋφαντουργίας Ρετσίνα κ.λπ.)
Άλλες ως εισιτήριο επιβίβασης σε μέσα μεταφοράς (βλέπε μάρκα τροχιόδρομου Σάμου κ.α.). Σε καφενεία, ζαχαροπλαστεία, σε επιχειρήσεις για σίτιση των εργαζομένων, σε φιλανθρωπικά ιδρύματα και οργανώσεις για συσσίτιο των πτωχών ή των μελών τους, σε κυλικεία, σε καζίνο και μηχανήματα για τυχερά παιχνίδια και πολλές άλλες χρήσεις.
Τις μάρκες όμως που θυμούνται οι περισσότεροι είναι τα τηλεκερματα που ρίχναμε στους θαλάμους για ένα αστικό τηλεφώνημα και οι μάρκες που χρησιμοποιούσαμε στα λουνα Παρκ κυρίως για τα συγκρουόμενα αυτοκινητάκια. Η συλλογή των μάρκων είναι ιδιαίτερη, με αμείωτο ενδιαφέρων μιας και ο συλλέκτης αυτού του είδους είναι σε εγρήγορση να ανακαλύψει στοιχεία κάθε μιας από αυτές ερευνώντας σε απύθμενες δεξαμενές γνώσης, διότι οι καταγραφές και οι πληροφορίες για τις μάρκες είναι ελάχιστες.
Οι φίλοι και συλλέκτες του είδους λένε, ότι ίσως κατέχω τη μεγαλύτερη συλλογή σήμερα στην Ελλάδα και τις περσότερες γνώσεις για αυτές. Μπορεί να είναι και έτσι διότι, η έρευνα και συλλογή τους με αμείωτο ενδιαφέρον από πλευράς μου έχει ξεπεράσει τα τριάντα πέντε χρόνια.
